Dla osób, które pracowały za granicą, uzyskanie pełnego świadczenia emerytalnego może być skomplikowanym procesem. Wymaga to odpowiedniego udokumentowania okresów zatrudnienia w różnych krajach, aby wszystkie te okresy zostały uwzględnione przy obliczaniu emerytury. W tym artykule przedstawiamy kompleksową listę dokumentów potrzebnych do potwierdzenia okresów pracy za granicą dla celów emerytalnych.
Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego w UE/EOG
Na początek warto wiedzieć, że w Unii Europejskiej, Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz Szwajcarii obowiązują zasady koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Oznacza to, że okresy pracy w różnych krajach członkowskich są sumowane, a każdy kraj wypłaca część emerytury proporcjonalnie do okresów przepracowanych na jego terytorium.
Podstawowym aktem prawnym regulującym te kwestie jest Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego oraz Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczące wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004.
Podstawowe dokumenty wymagane przy ubieganiu się o emeryturę za pracę za granicą
Poniżej przedstawiamy listę najważniejszych dokumentów, które powinieneś zgromadzić, jeśli pracowałeś za granicą i chcesz, aby te okresy zostały uwzględnione przy naliczaniu emerytury:
1. Dokumenty potwierdzające tożsamość i obywatelstwo
- Dowód osobisty lub paszport
- W niektórych przypadkach - dokument potwierdzający obywatelstwo
2. Dokumenty z polskiego systemu ubezpieczeń
- Informacja o stanie konta ubezpieczonego w ZUS
- Wcześniejsze decyzje ZUS (jeśli istnieją)
- Świadectwa pracy z polskich zakładów pracy
3. Dokumenty z zagranicznych systemów ubezpieczeń
- Zaświadczenia o ubezpieczeniu społecznym z zagranicznych instytucji ubezpieczeniowych
- Dokumenty potwierdzające opłacanie składek za granicą
- Numery ubezpieczenia społecznego z krajów, w których pracowałeś
4. Dokumenty potwierdzające okresy zatrudnienia za granicą
- Umowy o pracę z zagranicznymi pracodawcami
- Świadectwa pracy i zaświadczenia od pracodawców
- Odcinki wypłat, roczne rozliczenia podatkowe (np. P60 w Wielkiej Brytanii, Lohnsteuerbescheinigung w Niemczech)
- Pasek wypłaty (payslip, Lohnabrechnung, fiche de paie)
- Książeczka pracy (jeśli była wydana)
5. Formularze unijne
W ramach Unii Europejskiej stosowane są specjalne formularze do potwierdzania okresów ubezpieczenia. Najważniejsze z nich to:
- Formularz E205 - zawiera potwierdzenie okresów ubezpieczenia w danym kraju UE
- Formularz U1 (dawniej E301) - potwierdza okresy ubezpieczenia lub zatrudnienia w innym państwie członkowskim UE, które mają znaczenie przy przyznawaniu świadczeń z tytułu bezrobocia
- Formularz P1 - podsumowanie decyzji dotyczących emerytury
Od 1 maja 2010 r. tradycyjne formularze serii E zostały w większości zastąpione przez nowe standardowe dokumenty elektroniczne (SED), które są używane głównie do wymiany informacji między instytucjami. Jednak niektóre papiery, dokumenty przenośne (PD), są nadal wydawane obywatelom.
Szczegółowe wymagania dokumentacyjne dla wybranych krajów
Każdy kraj ma swoją specyfikę dotyczącą dokumentacji pracy. Oto przykłady dla kilku popularnych krajów, w których pracują Polacy:
Niemcy
- Rentenversicherungsnummer (niemiecki numer ubezpieczenia emerytalnego)
- Versicherungsverlauf (historia ubezpieczenia) z Deutsche Rentenversicherung
- Lohnsteuerbescheinigung (roczne zaświadczenie o podatku od wynagrodzenia)
- Arbeitsbescheinigung (zaświadczenie o pracy)
- Sozialversicherungsausweis (karta ubezpieczenia społecznego)
Wielka Brytania
- National Insurance Number (NIN lub NINo)
- P45 lub P60 (dokumenty podatkowe)
- Statement of National Insurance Contributions (zestawienie składek na ubezpieczenie społeczne)
- Payslips (odcinki wypłat)
- Contract of employment (umowa o pracę)
Francja
- Numéro de sécurité sociale (francuski numer ubezpieczenia społecznego)
- Relevé de carrière (wyciąg z konta emerytalnego)
- Attestation de travail (zaświadczenie o pracy)
- Bulletins de salaire (odcinki wypłat)
- Certificat de travail (świadectwo pracy)
Procedura ubiegania się o emeryturę z uwzględnieniem pracy za granicą
Proces ubiegania się o emeryturę z uwzględnieniem okresów pracy za granicą wygląda następująco:
- Złożenie wniosku - wniosek o emeryturę uwzględniającą okresy pracy za granicą składa się w instytucji ubezpieczeniowej kraju zamieszkania (w Polsce - ZUS). Instytucja ta będzie instytucją łącznikową, która przekaże wniosek do wszystkich krajów, w których pracowałeś.
- Dokumentacja - do wniosku należy dołączyć wszystkie wspomniane wcześniej dokumenty potwierdzające okresy zatrudnienia i ubezpieczenia w różnych krajach.
- Weryfikacja - każda instytucja ubezpieczeniowa krajów, w których pracowałeś, zweryfikuje Twoje okresy ubezpieczenia na swoim terytorium.
- Decyzja - każdy kraj podejmie decyzję o przyznaniu części emerytury za okresy przepracowane na jego terytorium.
- Wypłata świadczeń - po otrzymaniu wszystkich decyzji, każdy kraj będzie wypłacał swoją część emerytury bezpośrednio na Twoje konto.
Co robić w przypadku braku dokumentów?
Jeśli nie masz wszystkich dokumentów potwierdzających pracę za granicą, możesz:
- Skontaktować się z byłym pracodawcą z prośbą o wydanie zaświadczenia
- Zwrócić się do instytucji ubezpieczeniowej danego kraju o wyciąg z konta ubezpieczeniowego
- Przedstawić alternatywne dowody zatrudnienia, takie jak zeznania świadków, korespondencja z pracodawcą, dowody przelewów wynagrodzenia
- Skorzystać z pomocy instytucji łącznikowych lub Europejskich Służb Zatrudnienia (EURES)
Podsumowanie
Dokumentowanie okresów pracy za granicą jest kluczowym elementem przy ubieganiu się o pełne świadczenie emerytalne. Warto zadbać o gromadzenie i przechowywanie wszystkich dokumentów związanych z zatrudnieniem już w trakcie pracy za granicą, co znacznie ułatwi późniejsze formalności.
Ze względu na złożoność przepisów i procedur dotyczących emerytur międzynarodowych, warto rozważyć skorzystanie z profesjonalnej pomocy doradcy emerytalnego. Eksperci z Accreravvi specjalizują się w sprawach związanych z emeryturami międzynarodowymi i mogą pomóc w skompletowaniu niezbędnej dokumentacji oraz przeprowadzeniu przez cały proces.
