Pytanie o wysokość przyszłej emerytury to jedna z najczęstszych kwestii, która nurtuje Polaków w różnym wieku. Choć dokładne obliczenie świadczenia emerytalnego może być złożone, istnieją metody, które pozwalają na samodzielne oszacowanie jego wysokości. W tym artykule przedstawiamy praktyczny przewodnik, jak to zrobić, uwzględniając różne scenariusze i specyfikę polskiego systemu emerytalnego.
Obecny system emerytalny w Polsce - podstawy
Zanim przejdziemy do konkretnych obliczeń, warto zrozumieć podstawy systemu emerytalnego obowiązującego w Polsce:
System zdefiniowanej składki
Polski system emerytalny opiera się na zasadzie zdefiniowanej składki, co oznacza, że wysokość emerytury zależy bezpośrednio od sumy zgromadzonych składek. W przeciwieństwie do systemu zdefiniowanego świadczenia, nie ma tu gwarancji konkretnej wysokości emerytury w relacji do wcześniejszych zarobków.
Podział składki emerytalnej
Składka emerytalna wynosi 19,52% podstawy wymiaru (najczęściej wynagrodzenia brutto) i jest podzielona na:
- Część repartycyjną (I filar) - 12,22%, która trafia na indywidualne konto ubezpieczonego w ZUS
- Część kapitałową (II filar) - 7,3%, która w zależności od decyzji ubezpieczonego trafia albo w całości do ZUS, albo częściowo (2,92%) do Otwartego Funduszu Emerytalnego (OFE)
Waloryzacja składek
Składki zgromadzone w ZUS podlegają corocznej waloryzacji, której wskaźnik zależy od inflacji oraz wzrostu realnego funduszu płac. Waloryzacja ma kluczowe znaczenie dla końcowej wysokości emerytury, szczególnie dla osób, które oszczędzają na emeryturę przez wiele lat.
Formuła obliczania emerytury
Podstawowa formuła emerytalna w obecnym systemie jest następująca:
Emerytura = Zgromadzony kapitał emerytalny / Średnie dalsze trwanie życia w miesiącach
Gdzie:
- Zgromadzony kapitał emerytalny to suma wszystkich składek emerytalnych wpłaconych i zwaloryzowanych do dnia przejścia na emeryturę, plus kapitał początkowy (dla osób urodzonych przed 1 stycznia 1949 roku).
- Średnie dalsze trwanie życia to statystyczna wartość publikowana przez GUS w tablicach trwania życia, określająca przewidywaną liczbę miesięcy życia dla osoby w wieku przejścia na emeryturę.
Krok po kroku: Jak obliczyć przyszłą emeryturę?
Przedstawimy teraz metodę obliczania emerytury krok po kroku:
Krok 1: Sprawdź stan konta w ZUS
Pierwszym krokiem jest ustalenie, ile składek emerytalnych zgromadziłeś do tej pory. Możesz to sprawdzić:
- Logując się na Platformę Usług Elektronicznych ZUS (PUE ZUS)
- Odwiedzając osobiście oddział ZUS i prosząc o informację o stanie konta
- Sprawdzając ostatnią Informację o Stanie Konta Ubezpieczonego, którą ZUS wysyła raz w roku
Na koncie w ZUS znajdziesz następujące informacje:
- Zwaloryzowany kapitał początkowy (jeśli pracowałeś przed 1999 rokiem)
- Zwaloryzowaną kwotę składek na ubezpieczenie emerytalne w I filarze
- Zwaloryzowaną kwotę składek na subkoncie w ZUS (część II filaru)
- Jeśli należysz do OFE - informację o stanie środków w OFE (tę informację musisz uzyskać bezpośrednio od swojego OFE)
Krok 2: Oszacuj przyszłe składki
Następnie należy oszacować, ile jeszcze składek wpłacisz do systemu przed przejściem na emeryturę:
- Określ, ile lat zostało Ci do emerytury
- Oszacuj swoje przyszłe wynagrodzenie (możesz założyć, że będzie rosło o określony procent rocznie)
- Dla każdego przyszłego roku oblicz składkę emerytalną jako 19,52% wynagrodzenia brutto
- Pamiętaj o limicie podstawy wymiaru składek (roczne ograniczenie do 30-krotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia)
Krok 3: Uwzględnij waloryzację
Składki zgromadzone w ZUS podlegają corocznej waloryzacji. Do celów szacunkowych możesz przyjąć średni wskaźnik waloryzacji z ostatnich lat (około 5-7%). Pamiętaj, że waloryzacja ma charakter złożony - każda kolejna waloryzacja dotyczy już zwaloryzowanego kapitału.
Krok 4: Zsumuj kapitał emerytalny
Zsumuj następujące wartości, aby uzyskać całkowity kapitał emerytalny:
- Obecny stan konta w ZUS (I filar)
- Stan subkonta w ZUS (część II filaru)
- Stan konta w OFE (jeśli dotyczy)
- Oszacowane przyszłe składki z uwzględnieniem waloryzacji
Krok 5: Sprawdź średnie dalsze trwanie życia
W momencie przejścia na emeryturę ZUS dzieli zgromadzony kapitał przez liczbę miesięcy średniego dalszego trwania życia dla osoby w Twoim wieku. Tablice średniego dalszego trwania życia są publikowane przez GUS i aktualizowane co roku.
Dla celów szacunkowych, oto przykładowe wartości (stan na 2023 rok):
- Dla osoby przechodzącej na emeryturę w wieku 60 lat (kobiety): około 264 miesiące
- Dla osoby przechodzącej na emeryturę w wieku 65 lat (mężczyźni): około 218 miesięcy
Aktualne tablice średniego dalszego trwania życia można znaleźć na stronie GUS lub ZUS.
Krok 6: Oblicz wysokość emerytury
Ostatnim krokiem jest podzielenie całkowitego kapitału emerytalnego przez liczbę miesięcy średniego dalszego trwania życia:
Miesięczna emerytura = Całkowity kapitał emerytalny / Średnie dalsze trwanie życia w miesiącach
Przykładowe obliczenia
Rozważmy przykład obliczenia emerytury dla osoby w wieku 40 lat, planującej przejść na emeryturę w wieku 65 lat:
Przykład:
- Obecny stan konta w ZUS: 300 000 zł
- Obecne miesięczne wynagrodzenie brutto: 6 000 zł
- Przewidywany roczny wzrost wynagrodzenia: 3%
- Liczba lat do emerytury: 25
- Średnie dalsze trwanie życia w wieku 65 lat: 218 miesięcy
- Przyjęty średni roczny wskaźnik waloryzacji: 6%
Krok 1: Obliczenie przyszłych składek
Roczna składka emerytalna: 6 000 zł × 12 miesięcy × 19,52% = 14 054,40 zł
Uwzględniając roczny wzrost wynagrodzenia o 3%, w kolejnych latach składki będą rosnąć.
Krok 2: Uwzględnienie waloryzacji
Obecne oszczędności (300 000 zł) oraz nowe składki będą podlegać waloryzacji (przyjęto 6% rocznie).
Krok 3: Zsumowanie kapitału
Po 25 latach, z uwzględnieniem składek i waloryzacji, szacunkowy kapitał emerytalny wyniesie około 1 400 000 zł.
Krok 4: Obliczenie emerytury
Miesięczna emerytura = 1 400 000 zł / 218 miesięcy = około 6 422 zł brutto
Pamiętaj, że to tylko szacunkowy przykład. Rzeczywista wysokość emerytury będzie zależeć od wielu czynników, w tym od faktycznego wzrostu wynagrodzeń, wskaźników waloryzacji składek, zmian w przepisach emerytalnych oraz rzeczywistego wieku przejścia na emeryturę.
Narzędzia do samodzielnego obliczania emerytury
Samodzielne obliczenia mogą być skomplikowane, dlatego warto skorzystać z dostępnych narzędzi:
1. Kalkulator emerytalny ZUS
ZUS udostępnia kalkulator emerytalny na swojej stronie internetowej, który pozwala na szacunkowe obliczenie przyszłej emerytury na podstawie danych z konta ubezpieczonego oraz przewidywanych przyszłych składek.
2. Kalkulator na PUE ZUS
Zalogowani użytkownicy PUE ZUS mają dostęp do bardziej zaawansowanego kalkulatora, który automatycznie pobiera dane z indywidualnego konta ubezpieczonego.
3. Kalkulatory komercyjne
Wiele instytucji finansowych oferuje kalkulatory emerytalne, które oprócz obliczenia emerytury z ZUS pozwalają również na symulację dodatkowych oszczędności emerytalnych (IKE, IKZE, PPK, itp.).
Czynniki wpływające na wysokość emerytury
Na końcową wysokość emerytury wpływa wiele czynników, które warto uwzględnić w planowaniu:
1. Długość stażu pracy
Im dłużej pracujesz i odprowadzasz składki, tym wyższa będzie Twoja emerytura. Każdy dodatkowy rok pracy ma podwójny wpływ na wysokość emerytury: zwiększa zgromadzony kapitał i zmniejsza liczbę miesięcy średniego dalszego trwania życia.
2. Wysokość zarobków
Ponieważ składka emerytalna jest procentem wynagrodzenia, wyższe zarobki przekładają się na wyższe składki i wyższą emeryturę. Warto dążyć do systematycznego wzrostu wynagrodzenia w trakcie kariery zawodowej.
3. Wiek przejścia na emeryturę
Późniejsze przejście na emeryturę oznacza zarówno więcej zgromadzonych składek, jak i krótszy przewidywany okres pobierania świadczenia, co znacząco zwiększa miesięczną emeryturę.
Dla przykładu, przejście na emeryturę o 5 lat później może zwiększyć miesięczne świadczenie nawet o 40-50%.
4. Przerwy w pracy
Okresy bezskładkowe (bezrobocie, przerwy w pracy) negatywnie wpływają na wysokość przyszłej emerytury. Warto minimalizować takie przerwy lub korzystać z możliwości dobrowolnego opłacania składek w okresach nieaktywności zawodowej.
5. Dodatkowe oszczędności emerytalne
Ze względu na stosunkowo niskie stopy zastąpienia w obowiązkowym systemie emerytalnym (zwykle poniżej 50% ostatniego wynagrodzenia), warto rozważyć dodatkowe formy oszczędzania:
- Indywidualne Konto Emerytalne (IKE) - oszczędności zwolnione z podatku od zysków kapitałowych
- Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE) - wpłaty można odliczyć od dochodu do opodatkowania
- Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK) - program współfinansowany przez pracodawcę i państwo
- Inne formy oszczędzania długoterminowego - fundusze inwestycyjne, nieruchomości, etc.
Podsumowanie
Samodzielne obliczenie przewidywanej wysokości emerytury może być cennym narzędziem w planowaniu finansowym. Choć przedstawione metody dają tylko szacunkowy wynik, pozwalają lepiej zrozumieć, od czego zależy wysokość przyszłego świadczenia i jakie działania można podjąć, aby je zwiększyć.
Najważniejsze wnioski:
- Im dłużej pracujesz i im wyższe są Twoje zarobki, tym wyższa będzie emerytura
- Późniejsze przejście na emeryturę znacząco zwiększa miesięczne świadczenie
- Regularnie sprawdzaj stan swojego konta w ZUS i aktualizuj swoje obliczenia
- Rozważ dodatkowe formy oszczędzania, aby zapewnić sobie komfortowe życie na emeryturze
Pamiętaj, że system emerytalny podlega zmianom, dlatego warto na bieżąco śledzić aktualne przepisy i dostosowywać swoje plany emerytalne do zmieniających się warunków.
W Accreravvi oferujemy profesjonalne doradztwo emerytalne, w tym szczegółowe obliczenia i prognozy świadczeń emerytalnych, z uwzględnieniem indywidualnej sytuacji każdego klienta. Zachęcamy do kontaktu, jeśli potrzebujesz pomocy w planowaniu swojej emerytury.
